MATERIALITY MATRIX ALS (SUSTAINABLE) BUSINESS DEVELOPMENT TOOL
Wat is een materiality matrix? Waarom is het een handige tool? Is het noodzakelijk voor ESG-rapporten? En wat zijn de voordelen? Bart Dierynck, professor management accounting bij Tilburg University en TIAS Business School legt uit.
Vooraleer we kunnen uitleggen wat de materiality matrix is en waarom je het kan aanwenden in jouw organisatie is het noodzakelijk een goed begrip te hebben van materialiteit. Volgens GRI (Global Reporting Initiative) duidt materialiteit op topics die een directe of indirecte impact hebben op de bekwaamheid van organisaties in het creëren, beschermen of uitsluiten van economische, milieugebonden of sociale waarde.
De materiality matrix is een tool die inzicht geeft over de impact van die topics, die zowel materieel als immaterieel kunnen zijn, op het businessmodel van de organisatie en het belang dat stakeholders eraan hechten. Die topics meenemen kan leiden tot duurzame waardecreatie:
businessmodellen die beter scoren op het gelijktijdig genereren van financiële en maatschappelijke waarde.
“De materiality matrix zorgt ervoor dat je op een outside-in manier aan business- ontwikkeling kan doen”, vertelt professor Bart Dierynck. “In de matrix kunnen bijvoorbeeld de 17 SDG’s worden gezet. Wat in de upper right kwadrant komt te staan, is dan van belang voor de stakeholders alsook materieel voor het businessmodel van de organisatie. Door te focussen op die topics kan de organisatie financiële en maatschappelijke waarde creëren.”
Materiality matrix als structuur voor funding
Dierynck ziet de materiality matrix, of sustainable value matrix, als een belangrijke strategy development tool. “Maar dan startende van buiten de business. Je kijkt naar de stakeholders en wat zij belangrijk vinden. Die leiden uiteindelijk tot potentieel nieuwe business-ontwikkelingen of zelfs businessmodellen. Wanneer je een aantal topics hebt ontdekt kan je in eerste instantie nadenken hoe je in het huidig model moet rekening houden met deze, maar ik stel wel vast dat vooruitstrevende bedrijven vertrekken van deze tool wanneer ze nieuwe business ontwikkelen. Ze baseren zich hierop om kapitaal te vinden voor projecten en intern kapitaal te verdelen. Dan wordt de materiality matrix ook als een soort van structuur gebruikt.” Hoe komt de materiality matrix tot stand? En wat vertellen de verhoudingen? “Belangrijk te melden is dat dit een leerproces is en dat organisaties er over de tijd heen beter in worden”, zegt Dierynck. “Men moet een bepaalde procedure doorlopen. Wat op de X-as staat is immers nog vrij eenvoudig te ontdekken. Organisaties kunnen dit met het management team ontdekken. Zo kunnen ze alle SDG’s in de matrix zetten, maar je moet natuurlijk eerst een verzameling hebben van problemen om te bepalen welke je erin kunt zetten. Je kan een eigen lijst opstellen of vertrekken van een bestaande lijst. Het management kan de topics in deze verzameling een score van 0 tot 10 geven om te bepalen hoe materieel iets is voor de organisatie en uiteindelijk een rangschikking opstellen. Bedrijven kunnen hier ook werknemers bij betrekken, aan de hand van een enquête, bevraging, … De X-as is belangrijk, kan zowel kwantitatief als subjectief zijn, zit binnen de organisatie en is nog tastbaar.”
Belang van de stakeholder kennen, vraagt tijd
De Y-as is een heel ander verhaal… “Ten eerste moet je bepalen wie de stakeholders zijn”, zegt Dierynck. “De grootste fout die men hier maakt, is dat het concept van stakeholder vaak veel te breed wordt gedefinieerd. Zeker in eerste instantie. Hierdoor krijg je geen grip op het gegeven… Wie is de stakeholder van een productiebedrijf bijvoorbeeld? De buurtbewoners? De mensen die twee provincies verder wonen en waar de emissie-uitstoot terecht komt? Het is belangrijk dit duidelijk en vrij nauw te formuleren, om het tastbaar te houden. En dan komt de tweede vraag: hoe weet je nu wat jouw stakeholders belangrijk vinden? Buurtbewoners, klanten en leveranciers zijn vrij voor de hand liggend. Die kan je benaderen mits werk en tijd door te vragen wat zijn relevant vinden en wat materieel is voor hen. Verder dan die reikwijdte wordt het al een stuk complexer. Uiteindelijk moet je deze inschatting op een manier aanpakken die uiteindelijk leidt tot een betrouwbaar gemiddelde. Maar daar loopt het dus vaak fout. Organisaties durven zichzelf al snel in de schoenen van de stakeholder plaatsen en zelf veronderstellingen doen. Dat is niet uit kwade wil maar wel omdat het capteren van de informatie niet eenvoudig is en veel tijd vraagt. Als je de stakeholder echter niet benadert, is het natuurlijk moeilijk om de materiality matrix als business development tool te gebruiken… Je loopt dan het risico om de verkeerde rangschikking te maken.”
Geen openbaring: rode vlag
Een goed gebruik van de materiality matrix kan leiden tot veel positiefs. Zo verhoogt het de betrouwbaarheid van de organisatie. “Je ziet veel variaties in hoe bedrijven de rangschikking maken en wat ze daarover openbaren. In het duurzaamheidsverslag wordt er in het algemeen weinig gerapporteerd over hoe bedrijven nu precies hun topics hebben gekozen. Dat is voor mij eigenlijk meteen al een rode vlag… In hoeverre moet ik erop vertrouwen dat dat materiality matrix echt als business development tool is gebruikt en op welke manier, als je als organisatie niet vrijgeeft welke procedures je gebruikt om te bepalen wat belangrijk is voor de stakeholder. Dat moet daarom niet exact staan in het duurzaamheidsverslag maar dat kan ook via een link worden aangegeven. Dit is hoe we aan stakeholder management doen, hoe we met hen communiceren, … Dat vraagt tijd maar als je dit wil gebruiken als ontwikkelingstool moet je zorgen dat de manier waarop deze tot stand komt wel goed is. Anders is het in het beste geval niet meer dan een soort van compliance- tool die één keer per jaar in het duurzaamheidsverslag komt.” “Bedrijven zullen natuurlijk niet alles openbaren. De concurrentie kijkt immers altijd mee. Er zijn enkele bedrijven die het goed doen maar naar mijn mening nog niet altijd op het niveau staan dat ze hierdoor nieuwe businessmodellen ontwikkelen. Vaak hangt het ook van het topic af. Het is niet eenvoudig om bijvoorbeeld nieuwe duurzame businessmodellen te ontwikkelen als corruptie een topic is in de ‘upper right’ kwadrant. Daarnaast zullen bedrijven misschien intern veel rijkere versies hebben van de materiality matrix.”
Keuzeprobleem: we care about everything
“De materiality matrix kan, als je het goed aanpakt, sowieso leiden tot een soort van handvat dat men gebruikt om te weten welk richting de organisatie uit wil gaan. Eén van de grootste problemen met duurzaamheid is dat er veel te weinig keuzes worden gemaakt. In duurzaamheidsmatrixen zie je bijna alle topics in de upper right kwadrant verschijnen… Dat geeft wel het signaal: we care about everything… and everyone. Dat is echter niet realistisch. Ook met gewone projecten hebben bedrijven beperkte middelen waardoor ze bepaalde projecten moeten kiezen. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat dit niet geldt in duurzaamheid… Alle topics in de upper right kwadrant is niet geloofwaardig. Je kan immers niet alles integreren in een businessmodel, en je kan niet rond alles nieuwe modellen gaan bouwen…”
Finance van bij de start betrekken in het verhaal
De materiality matrix kan ook heel belangrijk zijn voor het finance departement. “De topics die verschijnen in de upper right kwadrant maken finance bewust in welke richting de business gaat/wil evolueren. Op die manier kan het informatie en kennis over deze topics opbouwen, en uiteindelijk KPI’s rond ontwikkelen. Gezien het belang van het meten om de tool op te stellen, is het eveneens belangrijk om finance mee te betrekken bij de ontwikkeling van de tool. Zoals met sustainability te vaak het geval is, wordt finance nog veel te weinig betrokken. Nu is het nog te vaak iets van het sustainability departement of blijft het binnen het communicatie- of marketing departement. Dat geeft een negatieve impact op de kwaliteit van de materiality matrix en hoe de bevindingen later zullen worden gebruikt.” Het potentieel van het kunnen vertalen van de wens van de stakeholder is enorm waardevol. “Iedereen begrijpt hoe een tweedimensionale matrix werkt en de materiality matrix zien als strategische tool is volgens mij ook ingeburgerd. Het ontwikkelen daaruit, daar is echter nog altijd veel creativiteit voor nodig. Wat gaan we doen, hoe gaan we dat aanpakken… Er wordt al veel waarde gegenereerd door de mapping van de materiality matrix. Daar moet je al keuzes maken maar een groot deel van de waarde wordt natuurlijk gemaakt in het opnemen van de topics en hoe daarmee verder te gaan. De materiality geeft een structuur die nodig is om het bedrijf in een richting, zoals van meer duurzaamheid, te laten bewegen.” “Het betrekken van finance gaat dan natuurlijk nog een stuk verder dan het louter zoeken naar oplossingen en het uitrekenen. Finance moet nagaan wat de implicaties zijn, zoals op de cashflow bijvoorbeeld, want het idee is dat duurzame businessmodellen ook financiële waarde genereren. Een bedrijf is niet zomaar een liefdadigheidsinstelling. Finance heeft hier dus een grote, ondersteunde rol te spelen.”